ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΡΟΥ - 22 ΜΑΡΤΙΟΥ.
ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ.

Το νερό αποτελείται από δύο άτομα υδρογόνου και ένα άτομο οξυγόνου  (Η2Ο) και αποτελεί την πιο γνωστή χημική ένωση. Η χημική αυτή ένωση αποτελεί το βασικότερο στοιχείο του ανθρώπινου οργανισμού. Βρίσκεται σε κάθε ανθρώπινο κύτταρο, ιστό, όργανο και συμμετέχει σε χιλιάδες μεταβολικές δραστηριότητες του οργανισμού μας.

Ιδιότητες του Νερού

Το νερό

• μεταφέρει θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο στα κύτταρα
• αποβάλλει άχρηστα μεταβολικά παραπροϊόντα
• διατηρεί την δομή μεγάλων μορίων όπως πρωτεϊνών και γλυκογόνων
• λειτουργεί ως λιπαντικό και μαξιλαράκι για τις αρθρώσεις, μάτια, σπονδυλική στήλη μας καθώς επίσης και στον αμνυοτικό σάκο της εγκυμονούσας γυναίκας
• βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας σώματος και
• διατηρεί τον όγκο αίματος, συνεπώς βοηθά στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης

  Το νερό υπάρχει και σε πολλά τρόφιμα ως ποσοστό νερού. Για παράδειγμα, οι φράουλες, το μαρούλι, το σπανάκι και το μπρόκολο έχουν 90-99% νερό. Τα ζυμαρικά, τα όσπρια και το κοτόπουλο έχουν 60-69% νερό, ενώ τα κρακεράκια τα φυστίκια και τα δημητριακά έχουν 1-9%

Σύσταση σώματος και ανάγκες ανά ηλικιακή ομάδα.

Το 50-70% του σώματος ενός ενήλικα αποτελείται από νερό. Αυτό το ποσοστό εξαρτάται από την ηλικία και το φύλο (οι γυναίκες έχουν περισσότερο ποσοστό λίπους, καθώς είναι απαραίτητο για την κύηση και για την γαλουχία, και συνεπώς μικρότερο ποσοστό νερού).

Η ανώτερη πρόσληψη υγρών πρέπει να είναι αυτή που αντέχουν τα νεφρά του κάθε ανθρώπου να αποβάλουν. Έχει υπολογιστεί πως στους ενήλικες η πρόσληψη υγρών ανέρχεται στα 30-35 ml/kg ή  1ml/kcal που χρειάζονται βάση ύψους, ηλικίας και φυσικής δραστηριότητας και  1,5ml/kcal στα παιδιά ή απλά   35 ml/kg στους ενήλικες,   50-60 ml/kg στα παιδιά και 150 ml/kg στα νήπια λόγω μεγαλύτερης σωματικής σύστασης σε νερό.

Ένας άλλος τρόπος υπολογισμού πρόσληψης νερού που υπάρχει είναι ο εξής :
Τα πρώτα 10 κιλά σωματικού βάρους ενός ανθρώπου αντιστοιχούν κατανάλωση 1 λίτρου νερού, για τα επόμενα 10 κιλά που έχει αντιστοιχούν 0,5 λίτρα νερού και για τα υπόλοιπα κιλά αντιστοιχούν 20 ml/kg αν είναι άντρας ή 15ml/kg αν είναι γυναίκα. Έτσι ένας μέσος άντρα 70 κιλών πρέπει να πίνει 2,1 λίτρα νερού.
Αυτοί που θα πρέπει να εξαιρεθούν από αυτό τον γενικό κανόνα είναι άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα με τα νεφρά τους, όπως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (ΧΝΑ).

Ομάδες ανθρώπων με αυξημένες ανάγκες νερού

Τα βρέφη σιτίζονται αποκλειστικά και μόνο από το μητρικό γάλα, ενώ αν τρέφεται με ειδικό γάλα εμπορίου η πρόσμιξη του με νερό είναι απαραίτητη. Και πάλι επειδή τα νεφρά στην ηλικία αυτή υπολειτουργούν το βρέφος είναι επιδεκτικό σε διαταραχές υδατικής ισορροπίας. Οι ανάγκες σε νερό προσδιορίζονται από τις απώλειες, ρυθμό ανάπτυξης και από τις διαλυτές ουσίες από την δίαιτα. Η εγκυμονούσες γυναίκες έχουν περισσότερη ανάγκη για νερό, γύρω στα 600-700 ml/ημέρα (α) λόγω της αδιαθεσίας του πρώτου καιρού, (β) λόγω του αμνυοτικού σάκου,  μητρικό γάλα, μείωση συσπάσεων μήτρας και πρόληψη κατά βακτηριδίων στο ουροποιητικό σύστημα.

Αυξημένες ανάγκες έχουν και οι αθλητές οι οποίοι λόγω της εφίδρωσης κατά την προπόνηση χάνουν σημαντικές ποσότητες υγρών. Ένας τρόπος για να είναι πάντα καλά τα επίπεδα υγρών είναι να ζυγίζονται πριν και μετά την προπόνηση και η διαφορά που βρίσκεται να συμπληρώνεται σε νερό ή κάποιο υποτονικό ποτό πλούσιο σε νάτριο για την δέσμευση των υγρών.

Ένας βασικός παράγοντας που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι οι καιρικές συνθήκες. Όταν η θερμοκρασία είναι ανεβασμένη τότε οι ανάγκες του οργανισμού μας σε νερό ανεβαίνουν και αυτές. Και αυτό λόγω απώλειας υγρών σε ιδρώτα.

Επίσης άτομα που πάσχουν από γαστροoισοφαγική παλινδρόμηση καλό θα ήταν με το γεύμα τους να μην καταναλώνουν νερό καθώς αυξάνουν τον όγκο τροφής στο στομάχι και επιτείνουν το πρόβλημα.

Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί σε άτομα που πάσχουν από Down Syndrome αφού η στοματική τους κοιλότητα είναι διαφορετική από ενός φυσιολογικού ατόμου και θα πρέπει να ληφθεί αυτό υπόψη στην μάσηση τροφών και κατάποση τους. Δηλαδή καλό θα ήταν να αποφύγουν να φάνε κάτι που μπορεί να τους δυσκολέψει στη μάσηση  και ας είναι μια πλούσια τροφή σε ποσοστό νερού (βλέπε πίνακα 1).
Μία ακόμα ομάδα ανθρώπων που έχουν δυσκολία στη μάσηση και κατάποση τροφών είναι και αυτοί που πρόσφατα βίωσαν εγκεφαλικό περιστατικό.

Επίσης, τα άτομα με διατροφικές διαταραχές όπως ανορεξία ή βουλιμία συχνά κάνουν χρήση διουρητικών ουσιών οπότε και έχουν αυξημένες ανάγκες για υγρά καθώς επίσης βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.
Άλλες ομάδες ανθρώπων είναι αυτοί που έχουν υποστεί έγκαυμα ή βρίσκονται στην εντατική μονάδα, άτομα που έχουν πέτρα στα νεφρά και αυτοί που έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση.

Αφυδάτωση

Η αφυδάτωση συμβαίνει λόγω αυξημένης απώλειας νερού από το σώμα ή μειωμένη κατανάλωση νερού (δηλαδή διαταραχή του ισοζυγίου του νερού) η οποία είναι παράλληλη με τον μειωμένο όγκο εξωκυτάριου νερού. Δεν συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη, εκτός και αν είναι πρόκειται για εγκαύματα ή  αλλά είναι αποτέλεσμα κυρίως χρόνιας μειωμένης κατανάλωσης νερού. Οι άνθρωποι λόγω ασχολιών τους ή λόγω τύπου δουλειάς (π.χ  οδηγοί) ξεχνούν να πιουν νερό ή το αποφεύγουν γιατί δεν μπορούν να βρουν τουαλέτα.
Η αφυδάτωση συμβαίνει κυρίως σε άτομα που έχουν κάποια κλινική πάθηση. Η χρόνια αφυδάτωση καταλήγει σε ζάλη, μειωμένη εστίαση στα γραπτά, δυσκολία στη συγκέντρωση, χαμηλή απόδοση σε φυσική δραστηριότητα, ανορεξία, δυσκοιλιότητα ακόμα και σε προχωρημένα στάδια σε κόμμα αν έχουν 20% απώλεια υγρών.
Οι άνθρωποι που θα πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα είναι οι ομάδες που προαναφέραμε. Δηλαδή π.χ ένας μαραθωνοδρόμος, κηπουρός, πυροσβέστης,  οδηγός ταξί, ένα παιδί που ξεχάστηκε με το παιχνίδι, ένας ηλικιωμένος που οι γευστικοί του κάλυκες δεν λειτουργούν καλά, ένας ασθενής της εντατικής, όσοι ζουν σε ζεστά κλίματα.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως απώλεια υγρών από διάρροια ή εμετό είναι αιτία θανάτου χιλιάδων παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Τρόποι κατανάλωσης νερού

• Όταν το νερό είναι στη θερμοκρασία σώματος καταναλώνεται πιο ευχάριστα
• Να γεμίζουμε 1 μικρό μπουκαλάκι 4-5 φορές τη μέρα και να το έχουμε μαζί μας και να το καταναλώνουμε
• Να πίνουμε αφεψήματα ελεύθερα
• Να μην αντικαθιστούμε το αλκοόλ ή τον καφέ ή το τσάι με το νερό (αντιθέτως να πίνουμε παράλληλα νερό)
• Να μην περιμένουμε να διψάσουμε για να πιούμε νερό.

Πίνακας 1. Συνέπειες  αφυδάτωσης

Πηγή: Understanding Normal and Clinical Nutrition, Wadsworth Thomson Learning,  2002, 6η έκδοση

Πίνακας 2. Ποσοστό νερού σε μερικές ομάδες τροφίμων

Πηγή: Understanding Normal and Clinical Nutrition , Wadsworth
Thomson Learning,  2002, 6η έκδοση

Πίνακας 3. Ισοζύγιο Νερού

Πηγή: Understanding Normal and Clinical Nutrition, 
Wadsworth Thomson Learning, 2002, 6η έκδοση

Πίνακας 4. Άνθρωποι σε κίνδυνο αφυδάτωσης

Πηγή : Manual of Dietetic Practice,  Blackwell Publishing, 2003, 3η έκδοση

Σχήμα 1. Χρωματικός χάρτης ούρων.

Με εκτίμηση,